دیازپام؛ موارد مصرف، عوارض جانبی و نکات مهم

دیازپام چیست؟

دیازپام (Diazepam) که خارج از ایران با نام تجاری والیوم (Valium) شناخته می شود، متعلق به دسته ای از داروها به نام بنزودیازپین ها است.
از دیازپام برای درمان اضطراب، تشنج، ترک الکل، تسکین اسپاسم عضلانی و ایجاد آرامش قبل از اقدامات پزشکی استفاده می شود.
دیازپام می تواند بخشی از یک درمان ترکیبی باشد یعنی ممکن است لازم باشد آن را در کنار داروهای دیگری مصرف کنید.
این دارو با آرام کردن مغز و اعصاب اثر می گذارد.

فهرست مطالب

موارد مصرف دیازپام

دیازپام برای درمان اضطراب، علائم ناشی از ترک الکل (مثل بیقراری، لرزش، تعریق و مشکل خواب)، تشنج و کمک به آرامش قبل از عمل یا سایر درمان های پزشکی و دندان پزشکی، به کار گرفته می شود.
همچنین این دارو برای اسپاسم ناشی از برخی اختلالات عصبی مانند فلج مغزی (شرایطی که باعث ایجاد مشکل در حرکت و تعادل می شود)، پاراپلژی (ناتوانی در حرکت بخشی از بدن)، آتتوز (انقباضات عضلانی غیر طبیعی) و سندرم مرد سفت SPS (یک اختلال نادر با سفتی عضلانی) نیز تجویز می شود.

برای انجام تست اضطراب، کلیک کنید

مکانیزم اثر دیازپام

دیازپام، گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) را که یک ماده شیمیایی خاص است، افزایش می دهد.
اگر گابا کافی نداشته باشید، ممکن است بدن شما در حالت هیجانی قرار بگیرد و باعث اضطراب، اسپاسم عضلانی یا تشنج شود.
هنگامی که این دارو را مصرف می کنید، گابا بیشتری در بدن خود خواهید داشت که به کاهش اضطراب، اسپاسم عضلانی و تشنج شما کمک می کند.

اشکال، دوز و نحوه مصرف دیازپام

دیازپام به شکل قرص، مایع خوراکی، شیاف، ژل رکتال، اسپری بینی و تزریقی تولید می شود.
در ایران قرص (2، 5 و 10 میلی گرم)، شربت (2 میلی گرم/5 میلی لیتر) ، شیاف (5 میلی گرم)، ژل رکتال (5 و 10 میلی گرم) و آمپول (10 میلی گرم/2 میلی لیتر) آن موجود است.
قبل از شروع مصرف دیازپام و هر بار که نسخه تان عوض می شود، راهنمای دارویی ارائه شده توسط پزشک خود را بخوانید؛ اگر سوالی دارید، از پزشکتان بپرسید.
شکل مایع دیازپام را با سرنگ اندازه بگیرید نه قاشق آشپزخانه؛ اندازه گیری باید دقیق باشد.

دوز تجویز شده بر اساس وضعیت پزشکی شما، سن و پاسختان به درمان است.
دوز خود را افزایش ندهید یا از این دارو بیشتر از زمان تجویز شده استفاده نکنید.
با مصرف بیشتر، وضعیت شما سریعتر بهبود نیافته و تنها خطر عوارض جانبی افزایش می یابد.
هنگامی که دیازپام برای مدت طولانی استفاده می شود، ممکن است بعدش به خوبی کار نکند؛ اگر احساس کردید که دیگر عملکرد سابق را ندارد، به پزشکتان اطلاع دهید.
گرچه دیازپام به بسیاری از افراد کمک می کند، اما گاهی اوقات می تواند باعث اعتیاد شود.

در صورت داشتن اختلال مصرف مواد (مصرف بیش از حد یا اعتیاد به مواد مخدر/الکل)، ممکن است این خطر بیشتر شود.
بنابراین آن را دقیقا همان طور که تجویز شده، مصرف کنید.
در حین استفاده از دیازپام، از خوردن گریپ فروت یا نوشیدن آب گریپ فروت خودداری کنید، مگر اینکه پزشکتان به شما بگوید که می توانید این کار را با خیال راحت انجام دهید.
گریپ فروت می تواند احتمال عوارض جانبی دیازپام را افزایش دهد.
اگر وضعیت شما ادامه یافت (بهتر نشد) یا بدتر شد به پزشک خود اطلاع دهید.

عوارض جانبی دیازپام

عوارض جانبی به نقل از medscape در جدول زیر آمده است.

عوارض شایع	عوارض جدی
فشار خون پایین خستگی ضعف عضلانی دپرسیون تنفسی (کاهش عمق تنفس) احتباس ادرار افسردگی بی اختیاری تاری دید دیزآرتری (یک اختلال گفتاری-حرکتی) سردرد راش پوستی تغییرات در ترشح بزاق	نوتروپنی (کاهش غیرطبیعی نوتروفیل ‌های خون) زردی اثرات موضعی: درد، تورم، ترومبوفلبیت (التهاب سیاهرگ ناشی لخته خون)، سندرم تونل کارپال (فشردگی عصب میانی دست)، نکروز بافت فلبیت (التهاب ورید) در صورت فشار IV (تزریق وریدی) خیلی سریع

هشدار مهم در مورد عوارض عوارض ذکر شده به صورت همزمان در یک فرد رخ نمی دهد و برای هرکس ممکن است عوارض متفاوت باشد.
با توجه به اینکه فراوانی تنها برای عوارض نادر ذکر شده بود، جدول فوق (شامل عوارض شایع و جدی) فاقد درصد فراوانی است.

تداخل دیازپام با سایر داروها

دیازپام می تواند با چندین داروی دیگر تداخل داشته باشد.
این تداخلات می تواند اثرات متفاوتی ایجاد کند.
به عنوان مثال، برخی از آن ها می توانند در عملکرد یک دارو اختلال ایجاد کنند و برخی دیگر می توانند باعث افزایش عوارض جانبی شوند.
در ادامه نمونه هایی از داروهایی که ممکن است با دیازپام تداخل کنند، فهرست شده اند.

قبل از مصرف دیازپام، حتما به پزشک خود در مورد تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه ای که استفاده می کنید، اطلاع دهید، همچنین در مورد ویتامین ها، داروهای گیاهی و مکمل ها.
به اشتراک گذاری این اطلاعات می تواند به شما کمک کند تا از تداخلات احتمالی جلوگیری کنید.

داروهای کاهنده ی اسید معده

این داروها جذب دیازپام را برای بدن دشوارتر می کنند.
اگر آن ها را با هم مصرف کنید، ممکن است دوز دیازپام را کامل دریافت نکنید و کامل اثر نکند.
این داروها عبارتند از:

• فاموتیدین
• امپرازول
• پانتوپرازول

داروهای ضد قارچ

این داروها آنزیم تجزیه کننده ی دیازپام را مسدود می کنند.
این می تواند سطح دیازپام را در بدن شما افزایش داده و شما را در معرض خطر عوارض جانبی مانند خواب آلودگی قرار دهد.
این داروها عبارتند از:

• کتوکونازول
• فلوکونازول
• ایتراکونازول

داروهای سل

این داروها باعث می شوند بدن شما دیازپام را سریعتر پردازش کند، بنابراین سطوح پایین تری از دارو در بدن شما وجود خواهد داشت.
اگر آن ها را با دیازپام مصرف کنید، ممکن است دیازپام به اندازه ی کافی موثر نباشد.
این داروها عبارتند از:

• ریفامپین
• ریفابوتین
• ریفاپنتین

مصرف برخی داروها همراه با دیازپام، می تواند خطر خواب آلودگی را افزایش داده، باعث کند شدن یا توقف تنفس شما شود.
این داروها عبارتند از:

داروهای آلرژی یا سرماخوردگی

• دیفن هیدرامین
• کلرفنیرامین
• پرومتازین
• هیدروکسی زین

داروهای ضد افسردگی

• آمی تریپتیلین
• نورتریپتیلین
• دوکسپین
• میرتازاپین
• ترازودون

داروهای ضد روان پریشی

• هالوپریدول
• کلرپرومازین
• کوتیاپین
• ریسپریدون
• الانزاپین
• کلوزاپین

داروهای ضد اضطراب

• لورازپام
• کلونازپام
• آلپرازولام

داروهای بیماری حرکت

• مکلیزین
• دیمن هیدرینات

داروهای ضد درد (مسکن ها)

• اکسی کدون
• هیدروکودون
• مورفین
• هیدرومورفون
• کدئین

داروهای خواب

• زولپیدم
• اسزوپیکلون
• سوورکسانت
• تمازپام
• تریازولام

سایر داروهای ضد تشنج

• فنوباربیتال
• فنی توئین
• لوتیراستام
• کاربامازپین
• توپیرامات
• دیوالپروئكس
• والپروات

فنی توئین، فنوباربیتال و کاربامازپین نیز، بر آنزیمی که دیازپام را تجزیه می کند اثر می گذارند.
این می تواند سطح دیازپام را در بدنتان افزایش داده و شما را در معرض خطر بیشتری برای این عوارض جانبی قرار دهد.

هشدارهای دیازپام

هشدار FDA

دیازپام دارای هشدار جعبه سیاه است.
این جدی ترین هشدار سازمان غذا و دارو (FDA) است.
هشدار جعبه سیاه به پزشکان و بیماران در مورد اثرات دارویی که ممکن است خطرناک باشد، هشدار می دهد.

مصرف دیازپام با داروهای مخدر: این می تواند عوارض خطرناکی مثل خواب آلودگی شدید، کند شدن تنفس، کما و مرگ ایجاد کند.
اگر پزشکتان دیازپام را همراه مواد افیونی تجویز کند، شما را از نزدیک تحت نظر خواهد گرفت.
نمونه هایی از مواد افیونی عبارتند از هیدروکودون، کدئین و ترامادول.

خطر وابستگی: استفاده از دیازپام می تواند موجب وابستگی فیزیکی شده و قطع ناگهانی اش به علائم ترک کشنده منجر شود.

سو استفاده یا اعتیاد: دیازپام می تواند به سو مصرف و اعتیاد منجر شود.
استفاده ی نادرست از این دارو، خطر اوردوز را افزایش می دهد.

هشدار رخوت

دیازپام می تواند فعالیت مغز شما را کند کرده، در قضاوت، تفکر و مهارت های حرکتی شما اختلال ایجاد کند.
تا زمانی که بدانید این دارو چگونه بر شما اثر می گذارد نباید رانندگی کرده، با ماشین آلات کار کنید یا کارهای دیگری که به هوشیاری نیاز دارند، انجام دهید.

هشدار افزایش تشنج

ممکن است دیازپام باعث تشنج های مکرر و شدیدتر شود.
اگر به طور ناگهانی مصرف دیازپام را قطع کنید، ممکن است به طور موقت تشنج بیشتری داشته باشید.

هشدار آلرژی

دیازپام می تواند یک واکنش آلرژیک شدید ایجاد کند.
علائم عبارتند از:

• مشکل در تنفس
• تورم گلو یا زبان
• کهییر
• راش

در صورت بروز این علائم، با 115 تماس بگیرید یا به نزدیک ترین اورژانس بروید.
اگر تا به حال به دیازپام واکنش آلرژیک داشته اید، دیگر آن را مصرف نکنید.

هشدار تداخل الکلی

در دوره ی مصرف دیازپام نباید الکل بنوشید.
الکل، کند شدن فعالیت مغز، خواب آلودگی و تغییر در تنفس ناشی از دیازپام را تشدید می کند.
همچنین، بدن شما الکل و دیازپام را به روش های مشابهی پردازش می کند.
این بدان معناست که اگر الکل بنوشید، ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا این دارو از بدن شما خارج شود و این می تواند عوارض جانبی بدتری ایجاد کند.

هشدار برای افرادی که شرایط سلامت خاص دارند

برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی: دیازپام توسط کلیه ها از بدن خارج می شود.
اگر مشکلات کلیوی دارید، ممکن است مقدار بیشتری از دارو برای مدت طولانی تری در بدن شما باقی بماند و شما را در معرض خطر عوارض جانبی قرار دهد.
بنابراین پزشکتان دوز شما را تنظیم کرده و شما را با دقت بیشتری تحت نظر می گیرد.

برای افراد مبتلا به گلوکوم حاد زاویه باریک: اگر مبتلا به گلوکوم هستید به پزشک خود اطلاع دهید.
دیازپام ممکن است در افراد مبتلا به گلوکوم با زاویه ی باز استفاده شود، اما برای افراد مبتلا به گلوکوم با زاویه ی باریک حاد نباید تجویز شود.

برای افراد مبتلا به بیماری کبد: دیازپام توسط کبد شما پردازش می شود.
اگر مشکلات کبدی دارید، ممکن است مقدار بیشتری از این دارو در بدن شما باقی بماند و شما را در معرض خطر عوارض جانبی قرار دهد.
بنابراین پزشک دوز شما را تنظیم کرده و شما را با دقت بیشتری تحت نظر می گیرد.
اگر بیماری کبدی شما شدید است، نباید این دارو را مصرف کنید.

برای افرادی که مشکلات سلامت روانی دارند: اگر سابقه ی افسردگی شدید یا افکار و اقدام به خودکشی داشته اید به پزشک خود اطلاع دهید.
دیازپام می تواند این مشکلات را بدتر کند.
پزشک شما را با دقت بیشتری تحت نظر خواهد داشت.

برای افراد مبتلا به میاستنی گراویس: اگر میاستنی گراویس دارید، نباید دیازپام مصرف کنید.
میاستنی گراویس بیماری است که باعث ضعف و خستگی مفرط عضلانی می شود.

برای افرادی که مشکلات تنفسی دارند: اگر مشکلات تنفسی دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
دیازپام بر CNS (دستگاه عصبی مرکزی) شما تاثیر می گذارد و ممکن است تنفس را برای شما دشوارتر کرده یا باعث توقف تنفستان شود.
ممکن است پزشک درمان شما را با دوز کمتر شروع کند و شما را با دقت بیشتری تحت نظر داشته باشد.
اگر مشکلات تنفسی شما شدید است یا آپنه خواب دارید، ممکن است پزشک به جای دیازپام داروی دیگری برای شما تجویز کند.

هشدار برای گروه های دیگر

برای افراد باردار: مطالعات نشان می دهد که هنگام مصرف دیازپام توسط مادر، خطر عوارض جانبی برای جنین وجود دارد.
در موارد خاص، ممکن است فواید مصرف دارو در دوران بارداری از خطرات احتمالی آن بیشتر باشد.
مصرف این دارو در دوران بارداری می تواند باعث بدشکلی، ضعف عضلانی، مشکلات تنفسی و خوردن، دمای پایین بدن و علائم ترک در نوزاد شود.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
فقط در صورتی باید از دیازپام در دوران بارداری استفاده شود که مزایای آن، خطر احتمالی اش را توجیه کند.

برای زنان شیرده: دیازپام می تواند وارد شیر مادر شود و در کودکی که با شیر مادر تغذیه می شود عوارض جانبی ایجاد کند.
اگر به کودک خود شیر می دهید با پزشکتان صحبت کنید.
ممکن است لازم باشد مصرف دیازپام یا شیردهی را متوقف کنید.

برای سالمندان: سالمندان می توانند در معرض خطر بیشتری برای عوارض جانبی مانند آتاکسی حرکتی (از دست دادن هماهنگی عضلات در حین حرکت) باشند.
همچنین ممکن است دیازپام در سالمندان اثر آرام بخشی بیشتری داشته باشد.
ممکن است سرگیجه، خواب‌ آلودگی، گیجی، یا کندی تنفس را تجربه کنند، بنابراین پزشک کمترین دوز ممکن را برای کنترل علائم تجویز می کند.

برای کودکان: دیازپام را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
ایمنی و اثربخشی دیازپام در کودکان زیر 6 ماه ثابت نشده است.

ملاحظات مهم مصرف دیازپام

نگهداری

دیازپام را در دمای اتاق، بین 68 (20 درجه سانتیگراد) تا 77 درجه ی فارنهایت (25 درجه سانتیگراد)، دور از دمای بالا و نور نگه دارید.
آن را در مکان های مرطوب مانند حمام قرار ندهید.

مصرف و حمل دیازپام در سفر

همیشه داروی خود را همراه داشته باشید.
هنگام پرواز، آن را در کیف دستی خود نگه دارید.
نگران دستگاه های اشعه ایکس فرودگاه نباشید.
آن ها نمی توانند به داروهای شما آسیب برسانند.
همیشه ظروف اصلی دارای برچسب نسخه را با خود حمل کنید.
این دارو را در خودروی خود قرار ندهید، بخصوص در مواقعی که هوا خیلی گرم یا خیلی سرد است.
قبل از رفتن به سفر مطمئن شوید که داروی کافی دارید.

اسامی تجاری موجود در ایران

• زپادیک

سوالات متداول

دیازپام بر پیشگیری از بارداری اثر می گذارد؟

دیازپام روی هیچ نوع پیشگیری از بارداری من جمله پیشگیری از بارداری اضطراری، تاثیری ندارد.
اما برخی قرص های ضد بارداری می توانند دیازپام را برای مدت طولانی تری در بدن شما نگه دارند و اثر آن را افزایش دهند.
همچنین ممکن است اگر دیازپام و قرص های ضد بارداری را با هم مصرف کنید، بین دوره های قاعدگی دچار خونریزی شوید اما پیشگیری از بارداری شما همچنان کارساز خواهد بود.

اگر یک نوبت را فراموش کنم چه اتفاقی می افتد؟

در اسرع وقت دارو را مصرف کنید، اما اگر تقریبا زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید.
دو دوز را در یک زمان مصرف نکنید.

دیازپام اعتیادآور است؟

در صورت استفاده ی نادرست می تواند اعتیاد بیاورد بنابراین آن را دقیقا همانطور که تجویز شده است، مصرف کنید.

می توانم در حین مصرف دیازپام الکل مصرف کنم؟

در دوره ی مصرف دیازپام نباید الکل بنوشید.

منابع اصلی این نوشته: webmd, medicalnewstoday, nhs

نویسنده: مبینا آقایی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی

ویرایشگر: یاسمن اکبرزاده، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی

بازبینی: امین زندی، روانشناس بالینی

:این مطلب را به اشتراک بگذارید

The post دیازپام؛ موارد مصرف، عوارض جانبی و نکات مهم appeared first on روانشناسی منطق.

منبع