مثال هایی کاربردی از 30 دستور پراستفاده ترمینال لینوکس

مثال هایی کاربردی از ۳۰ دستور پراستفاده ترمینال لینوکس

تاریخ نگارش مطلب: ۱۳۹۶/۰۷/۲۹ نویسنده: حامد آهنگری

در این مطلب از وبسایت اوپن مایند، مثال هایی از ۳۰ دستور مهم و پراستفاده ترمینال لینوکس را برای شما آماده کرده ایم. با ما همراه باشید.

این لیست آن قدر مشروح و پر طول و تفصیل نیست که سر شما را به درد بیاورد! در عوض نقطه شروعی برای استفاده قدرتمندتر از سیستم عامل لینوکس است؛ و همچنین بتوانید به خوبی قدرت خط فرمان و ابزارهای یونیکسی/لینوکسی را درک کنید. می توانید آدرس این صفحه را برای مراجعات بعدی خود به مثال های این دستورات، به عنوان بوکمارک ذخیره کنید.

اگر فکر می کنید دستور مهم تری از این لیست جا افتاده است، برای ما در قسمت نظرات آن را بنویسید تا ما هم توصیه شما را در لیست اعمال کنیم. نظرات شما کاربران اوپن مایند، برای ما بسیار پرارزش است 🙂

۱. دستور tar

برای ساخت یک فایل فشرده tar

$ tar cvf archive_name.tar dirname/

1	$ tar cvf archive_name.tar dirname/

اکسترکت کردن یک فایل tar

$ tar xvf archive_name.tar

1	$ tar xvf archive_name.tar

مشاهده لیست محتویات یک فایل tar

$ tar tvf archive_name.tar

1	$ tar tvf archive_name.tar

۲. دستور grep

جستجو برای یک رشته در داخل یک فایل (جستجو به بزرگی و کوچکی حروف حساس است)

$ grep -i "game" demo_file

1	$ grep -i "game" demo_file

چاپ خط حاوی کلمه جستجو شده، به همراه سه خط بعدی آن

$ grep -A 3 -i "example" demo_file

1	$ grep -A 3 -i "example" demo_file

جستجو برای یک رشته در میان تمام فایل ها و زیر فایل های دایرکتوری فعلی (جستجو به صورت بازگشتی در تمام زیر پوشه ها)

$ grep -r "Daniel" *

1	$ grep -r "Daniel" *

۳. دستور find

جستجو برای یک یا چند فایل با استفاده از نام فایل ها (جستجو به بزرگی و کوچکی حروف حساس است)

# find -iname "MyCProgram.c"

1	# find -iname "MyCProgram.c"

اجرای دستورات روی فایل های پیدا شده توسط دستور find

$ find -iname "MyCProgram.c" -exec md5sum {} \;

1	$ find -iname "MyCProgram.c" -exec md5sum {} \;

پیدا کردن تمام فایل های خالی در مسیر خاص (در اینجا در مسیر home جستجو می شود)

# find ~ -empty

1	# find ~ -empty

۴. دستور ssh

ورود به سیستم ریموت با ssh

ssh -l jsmith remotehost.example.com

1	ssh -l jsmith remotehost.example.com

نمایش جزئیات اتصال (به منظور خطایابی)

ssh -v -l jsmith remotehost.example.com

1	ssh -v -l jsmith remotehost.example.com

نمایش نسخه ssh نصب شده روی سیستم client

$ ssh -V

$ ssh -V

۵. دستور awk

نمایش خطوط غیر تکراری داخل یک فایل (حذف تکرارها)

$ awk '!($0 in array) { array[$0]; print }' filename

1	$ awk '!($0 in array) { array[$0]; print }' filename

نمایش تمام خطوط از مسیر etc/passwd/ که uid و gid یکسانی دارند

$ awk -F ':' '$3==$4' passwd.txt

1	$ awk -F ':' '$3==$4' passwd.txt

نمایش فیلدهای خاصی از هر خط داخل یک فایل

$ awk '{print $2,$5;}' employee.txt

1	$ awk '{print $2,$5;}' employee.txt

۶. دستور diff

مقایسه دو فایل

$ diff empfile1.txt empfile2.txt

1	$ diff empfile1.txt empfile2.txt

نادیده گرفتن اختلاف در جاهای خالی (white-space) هنگام مقایسه فایل ها

$ diff -w name_list.txt name_list_new.txt

1	$ diff -w name_list.txt name_list_new.txt

۷. دستور sort

مرتب کردن محتویات داخل یک فایل با ترتیب صعودی

$ sort names.txt

1	$ sort names.txt

مرتب کردن محتویات داخل یک فایل با ترتیب نزولی

$ sort -r names.txt

1	$ sort -r names.txt

مرتب کردن فایل passwd بر اساس فیلد سوم هر خط

$ sort -t: -k 3n /etc/passwd | more

1	$ sort -t: -k 3n /etc/passwd \| more

۸. دستور export

مشاهده متغیرهای محیطی (environment variable) مرتبط با اوراکل

$ export | grep ORACLE
declare -x ORACLE_BASE="/u01/app/oracle"
declare -x ORACLE_HOME="/u01/app/oracle/product/10.2.0"
declare -x ORACLE_SID="med"
declare -x ORACLE_TERM="xterm"

$ export | grep ORACLE

declare -x ORACLE_BASE="/u01/app/oracle"

declare -x ORACLE_HOME="/u01/app/oracle/product/10.2.0"

declare -x ORACLE_SID="med"

declare -x ORACLE_TERM="xterm"

اضافه کردن یک متغیر محیطی جدید در ترمینال لینوکس

$ export ORACLE_HOME=/u01/app/oracle/product/10.2.0

1	$ export ORACLE_HOME=/u01/app/oracle/product/10.2.0

۹. دستور ls

نمایش حجم فایل ها در لیست فایل ها و پوشه ها (به شکلی که خواندن آن آسان باشد. مثل: KB و MB)

$ ls -lh
-rw-r----- 1 hamed dev 18.9M Sep 12 15:27 arch-linux.txt.gz

1 2	$ ls -lh -rw-r----- 1 hamed dev 18.9M Sep 12 15:27 arch-linux.txt.gz

مرتب سازی لیست خروجی بر اساس زمان ویرایش به ترتیب معکوس

$ ls -ltr

$ ls -ltr

طبقه بندی دیداری فایل ها با کاراکترهای خاص

$ ls -F

$ ls -F

۱۰. دستور pwd

pwd مخفف Print working directory است. این دستور مسیر جاری انتخاب شده در ترمینال لینوکس را نمایش می دهد.

$ pwd

$ pwd

۱۱. دستور cd

تغییر مسیر جاری ترمینال

$ cd /directory/to/change

1	$ cd /directory/to/change

برای تغییر مسیر به home

$ cd ~

$ cd ~

تغییر مسیر به دو پوشه بالاتر از سطح مسیر جاری

$ cd ../..

1	$ cd ../..

۱۲. دستور gzip

ساخت یک فایل فشرده با فرمت *.gz

$ gzip test.txt

1	$ gzip test.txt

اکسترکت کردن یک فایل با فرمت *.gz

$ gzip -d test.txt.gz

1	$ gzip -d test.txt.gz

نمایش نرخ فشردگی یک فایل فشرده

$ gzip -l *.gz
         compressed        uncompressed  ratio uncompressed_name
              23709               97975  75.8% asp-patch-rpms.txt

$ gzip -l *.gz

compressed uncompressed ratio uncompressed_name

23709 97975 75.8% asp-patch-rpms.txt

۱۳. دستور unzip

اکسترکت کردن یک فایل با فرمت *.zip

$ unzip test.zip

1	$ unzip test.zip

نمایش اسامی و مشخصات محتویات فایل فشرده zip (بدون اکسترکت کردن آن)

$ unzip -l jasper.zip
Archive:  jasper.zip
  Length     Date   Time    Name
 --------    ----   ----    ----
    40995  11-30-16 23:50   META-INF/MANIFEST.MF
    32169  08-25-16 21:07   classes_
    15964  08-25-16 21:07   classes_names
    10542  08-25-16 21:07   classes_ncomp

$ unzip -l jasper.zip

Archive: jasper.zip

Length Date Time Name

-------- ---- ---- ----

40995 11-30-16 23:50 META-INF/MANIFEST.MF

32169 08-25-16 21:07 classes_

15964 08-25-16 21:07 classes_names

10542 08-25-16 21:07 classes_ncomp

۱۴. دستور shutdown

خاموش کردن فوری سیستم از طریق ترمینال

# shutdown -h now

1	# shutdown -h now

خاموش کردن سیستم بعد از ۱۰ دقیقه از طریق ترمینال

# shutdown -h +10

1	# shutdown -h +10

ری استارت کردن فوری سیستم از طریق ترمینال

# shutdown -r now

1	# shutdown -r now

اجبار به بررسی فایل سیستم (filesystem) در حین ری استارت کردن سیستم

# shutdown -Fr now

1	# shutdown -Fr now

۱۵. دستور crontab

نمایش کرون تب ذخیره شده یک کاربر خاص

# crontab -u hamed -l

1	# crontab -u hamed -l

ایجاد یک زمان بندی کرون تب برای هر ۱۰ دقیقه یک بار

*/10 * * * * /home/hamed/check-disk-space

1	/10 * * * /home/hamed/check-disk-space

۱۶. دستور ps

دستور ps برای نمایش اطلاعاتی درباره پروسه های در حال اجرای سیستم است. این دستور تعداد زیادی از آرگومان را برای موارد مختلف می پذیرد. ما در اینجا برخی از آرگومان های متداول را در قالب مثال ذکر کرده ایم.

برای نمایش اطلاعات پروسه های در حال اجرای فعلی

$ ps -ef | more

1	$ ps -ef \| more

نمایش پروسه های در حال اجرای فعلی در قالب ساختار درختی (آرگومان H برای نمایش ساختار درختی اضافه شده است)

$ ps -efH | more

1	$ ps -efH \| more

۱۷. دستور tail

این دستور به صورت پیشفرض ۱۰ خط آخر یک فایل را نمایش می دهد

$ tail filename.txt

1	$ tail filename.txt

نمایش N خط آخر یک فایل (در این مثال فایل filename.txt)

$ tail -n N filename.txt

1	$ tail -n N filename.txt

نمایش خطوط آخر یک فایل در حال تغییر (در حال بزرگ شدن) به صورت آنی و زنده (real-time) با آرگومان f-

$ tail -f log-file

1	$ tail -f log-file

۱۸. دستور df

دستور df میزان استفاده از هر درایو سیستم را نمایش می دهد (به صورت پیشفرض اعداد به بایت هستند)

$ df -k
Filesystem           1K-blocks      Used Available Use% Mounted on
/dev/sda1             29530400   3233104  24797232  12% /
/dev/sda2            120367992  50171596  64082060  44% /home

$ df -k

Filesystem 1K-blocks Used Available Use% Mounted on

/dev/sda1 29530400 3233104 24797232 12% /

/dev/sda2 120367992 50171596 64082060 44% /home

با افروزدن آرگومان h- اعداد در قالبی نمایش داده می شوند که خواندن و درک آن برای انسان ساده تر باشد (human-readable)

$ df -h
Filesystem            Size  Used Avail Use% Mounted on
/dev/sda1              29G  3.1G   24G  12% /
/dev/sda2             115G   48G   62G  44% /home

$ df -h

Filesystem Size Used Avail Use% Mounted on

/dev/sda1 29G 3.1G 24G 12% /

/dev/sda2 115G 48G 62G 44% /home

برای نمایش نوع فرمت درایوها از آرگومان T- استفاده می شود

$ df -T
Filesystem    Type   1K-blocks      Used Available Use% Mounted on
/dev/sda1     ext4    29530400   3233120  24797216  12% /
/dev/sda2     ext4   120367992  50171596  64082060  44% /home

$ df -T

Filesystem Type 1K-blocks Used Available Use% Mounted on

/dev/sda1 ext4 29530400 3233120 24797216 12% /

/dev/sda2 ext4 120367992 50171596 64082060 44% /home

۱۹. دستور kill

برای خاتمه دادن به اجرای یک پروسه فعال از دستور kill استفاده می شود. برای مشخص کردن پروسه، ابتدا شناسه پروسه (process id) را با دستور ps -ef پیدا کنید و سپس برای خاتمه داد سریع آن، شناسه را به دستور kill -9 بدهید (عدد ۹ به عنوان آرگومان، موجب خاتمه دادن سریع و یک سویه از طرف سیستم عامل می شود).
به مثال زیر برای از بین بردن پروسه فعال vim دقت کنید:

$ ps -ef | grep vim
hamed    7243  7222  9 22:43 pts/2    00:00:00 vim

$ kill -9 7243

$ ps -ef | grep vim

hamed 7243 7222 9 22:43 pts/2 00:00:00 vim

$ kill -9 7243

۲۰. دستور rm

این دستور برای حذف کردن فایل ها استفاده می شود. اما به صورت پیشفرض، قبل از حذف کامل فایل از شما سوالی درباره تایید حذف، پرسیده نمی شود. برای دریافت پرسش تایید قبل از حذف کامل فایل (فایل ها)، از آرگومان i- استفاده می شود.

$ rm -i filename.txt

1	$ rm -i filename.txt

این حالت به خصوص در مواقعی که قصد انتخاب و حذف گروهی از فایل ها را دارید بسیار مفید است و از خطاهای مهلک (حذف دائم و ناخواسته فایل های ضروری) جلوگیری می کند (مثال استفاده از عبارات منظم در اسم فایل ها).

$ rm -i file*

1	$ rm -i file*

برای حذف یک پوشه و تمام زیرپوشه و زیرفایل ها از دستور زیر استفاده می شود (خود پوشه اصلی هم پاک می شود)

$ rm -r example_directory

1	$ rm -r example_directory

۲۱. دستور cp

کپی یک فایل به مسیر دیگری با حفظ تمام ویژگی های فایل (mode , ownership , timestamp)

$ cp -p file1 example/file1

1	$ cp -p file1 example/file1

در صورتی که در مسیر کپی فایل، فایلی با همان نام وجود داشته باشد، دستور cp به صورت پیشفرض فایل را جایگزین می کند و این مسئله را به شما اطلاع نمی دهد! اگر مایلید در موقعیت مشابه پرسش تاییدی برای آگاه کردن و دریافت نظر شما وجود داشته باشد، از آرگومان i- استفاده کنید. مثال:

$ cp -i file1 example/file1

1	$ cp -i file1 example/file1

۲۲. دستور mv

تغییر نام یک فایل از ترمینال با کمک دستورهای mv و rm (در این مثال در صورتی که فایل file2 از قبل وجود داشته باشد، ابتدا درباره جایگزینی با فایل جدید سوال پرسیده می شود)

$ mv -i file1 file2
$ rm -i file1

1 2	$ mv -i file1 file2 $ rm -i file1

نمایش لیست و جزییات فایل (فایل های) در حال انتقال با آرگومان v- (مفید برای انتقال گروهی فایل های انتخاب شده توسط عبارات منظم)

$ mv -v pic* ../new_pictures

1	$ mv -v pic* ../new_pictures

۲۳. دستور cat

نمایش محتویات (کاراکتر اسکی) داخل یک یا چند فایل با دستور cat

$ cat file1 file2

1	$ cat file1 file2

اضافه کردن شماره خطوط در نمایش محتویات فایل با آرگومان n-

$ cat -n dog.txt
     1  The
     2  quick brown fox
     3  jumps over
     4  the
     5  lazy dog

$ cat -n dog.txt

1 The

2 quick brown fox

3 jumps over

4 the

5 lazy dog

۲۴. دستور chmod

دستور chmod برای تغییر حق دسترسی های یک فایل یا پوشه استفاده می شود.

اعطای حق دسترسی کامل (خواندن، نوشتن و اجرا کردن) برای کاربر و گروه، روی یک فایل

$ chmod ug+rwx file.txt

1	$ chmod ug+rwx file.txt

حذف تمام دسترسی های گروه، روی یک فایل

$ chmod g-rwx file.txt

1	$ chmod g-rwx file.txt

اعمال تغییرات به صورت عمقی (بازگشتی) روی تمام فایل و پوشه های مسیر جاری و زیرفایل و زیرپوشه ها

$ chmod -R ug+rwx ./*

1	$ chmod -R ug+rwx ./*

۲۵. دستور chown

دستور chown برای تغییر دادن صاحب (owner) فایل و گروه آن استفاده می شود.

تغییر صاحب فایل DBOptimize.sh به oracle و گروه آن به dba

$ chown oracle:dba dboptimize.sh

1	$ chown oracle:dba dboptimize.sh

استفاده از آرگومان R- برای تغییر مالکیت (ownership) و گروه به صورت عمقی (بازگشتی)

$ chown -R oracle:dba /home/oracle

1	$ chown -R oracle:dba /home/oracle

۲۶. دستور passwd

تغییر پسورد حساب کاربری وارد شده در ترمینال لینوکس (در اجرای این دستور بدون دسترسی سوپریوزر، ابتدا پسورد فعلی و سپس پسورد جدید پرسیده می شود)

$ passwd

$ passwd

با حق دسترسی سوپریوزر، می توان پسورد بقیه کاربران ثبت شده روی سیستم را هم عوض کرد (در حالت پسورد فعلی کاربر پرسیده نمی شود)

# passwd USERNAME

1	# passwd USERNAME

حذف و غیرفعال سازی پسورد برای یک کاربر خاص

# passwd -d USERNAME

1	# passwd -d USERNAME

۲۷. دستور mkdir

دستور مثالی زیر یک پوشه به نام temp را در مسیر home سیستم شما ایجاد می کند

$ mkdir ~/temp

1	$ mkdir ~/temp

ساخت تو در توی پوشه های مختلف با دستور mkdir (اگر پوشه ای وجود داشته باشد که هیچ، در غیر این صورت به صورت تو در تو پوشه ها ساخته می شوند)

$ mkdir -p dir1/dir2/dir3/dir4/

1	$ mkdir -p dir1/dir2/dir3/dir4/

۲۸. دستور whereis

برای پیدا کردن فایل های یک دستور اجرایی یونیکسی/لینوکسی (unix/linux command) از دستور whereis استفاده می کنیم.

برای نمایش مسیر فایل های دستور ls

$ whereis ls
ls: /bin/ls /usr/share/man/man1/ls.1.gz /usr/share/man/man1p/ls.1p.gz

1 2	$ whereis ls ls: /bin/ls /usr/share/man/man1/ls.1.gz /usr/share/man/man1p/ls.1p.gz

توجه کنید که به صورت پیش فرض، دستور whereis تنها در مسیرهای ثبت شده سیستم (environment path) جستجو می کند (مثلاً /usr/bin). اما اگر بخواهید یک فایل اجرایی را در مسیر دیگری توسط whereis جستجو کنید، باید از آرگومان B- استفاده کنید. به مثال زیر دقت کنید:

$ whereis -u -B /tmp -f myssh
myssh: /tmp/myssh

1 2	$ whereis -u -B /tmp -f myssh myssh: /tmp/myssh

۲۹. دستور whatis

برای دریافت یک توضیح خلاصه و مفید درباره دستورات ترمینال لینوکس، می توان از دستور whatis استفاده کرد.

$ whatis ls
ls		(1)  - list directory contents

$ whatis ifconfig
ifconfig (8)         - configure a network interface

$ whatis ls

ls (1) - list directory contents

$ whatis ifconfig

ifconfig (8) - configure a network interface

۳۰. دستور wget

استفاده از دستور wget راهی موثر و سریع برای دانلود فایل ها با استفاده از ترمینال لینوکس است.

ما قبلاً در وبسایت اوپن مایند یک مطلب مفصل درباره این دستور تحت عنوان آشنایی با دستور wget منتشر کرده ایم. حتما به آن سری بزنید!
در ادامه هم دو مثال از کاربردهای دستور wget را می بینید.

دانلود یک فایل از آدرس آن (با حفظ نام اصلی فایل)

$ wget "http://prdownloads.sourceforge.net/sourceforge/nagios/nagios-3.2.1.tar.gz"

1	$ wget "http://prdownloads.sourceforge.net/sourceforge/nagios/nagios-3.2.1.tar.gz"

دانلود فایل و ذخیره با نام دلخواه با استفاده از آرگومان O-

$ wget -O list.zip "http://www.vim.org/scripts/download_script.php?src_id=7701"

1	$ wget -O list.zip "http://www.vim.org/scripts/download_script.php?src_id=7701"

سیستم عامل, لینوکس - Linux

۲ نظر

مجتبی

۱۳۹۷/۰۱/۱۶ در ۱۵:۰۹

ممنونم از مطلب خوبتون. فقط ای کاش awk و chown رو بیشتر توضیح می دادید. در هر حال دمت گرم عالی بود.

پاسخ
جکی

۱۳۹۶/۰۷/۲۹ در ۲۰:۳۳

خیلی خوب بود! جمع و جور و مرتب! بعضی هاشو بلد نیستم گذاشتم توی لیست پست هایی که باید بخونم تا بعدا سر حوصله اونا رو هم یاد بگیرم.

پاسخ